Rozpoczynamy od ustalenia źródła/źródeł dochodów w roku podatkowym, gdyż determinuje to wybór stosownego formularza. Może się też okazać, że w danym roku osiągnięty został dochód z kilku źródeł - różnie opodatkowanych - co może wiązać się z koniecznością złożenia więcej niż jednego zeznania. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych najczęściej stosowane są następujące (aktualnie obowiązujące) formularze: PIT-37, PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-28.
Najpowszechniej składaną deklaracją jest PIT-37. Wypełniana jest przez podatnika, który osiągnął przychody w Polsce - opodatkowane na ogólnych zasadach skali podatkowej. Dotyczy to: wynagrodzeń ze stosunku pracy, emerytur lub rent krajowych (także rent strukturalnych i socjalnych), świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, należności z tytułu członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (np. z. chorobowego), stypendiów, przychodów z działalności wykonywanej osobiście (np. z umowy zlecenia), świadczeń wypłaconych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (np. zasiłku dla bezrobotnych) lub przychodów z praw autorskich oraz innych praw majątkowych.
Jeżeli natomiast podatnik prowadził działy specjalne produkcji rolnej, pozarolniczą działalność gospodarczą, uzyskał dochody z zagranicy lub ma obowiązek doliczyć do własnych dochody małoletnich dzieci, oraz gdy osiągnął przychody z najmu, dzierżawy, itp. - wówczas rozlicza się na formularzu PIT-36, w którym wykazuje też przychody np. ze stosunku pracy, jeśli takie zostały osiągnięte.
Podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub specjalną produkcję rolną opodatkowaną liniową stawką podatku (19%) - składa zeznanie na formularzu PIT-36L.
Przychody osiągnięte z kapitałów pieniężnych, np. sprzedaży papierów wartościowych (akcji, obligacji, certyfikatów inwestycyjnych, itp.), pochodnych instrumentów finansowych (np. kontraktów terminowych) lub udziałów w spółkach mających osobowość prawną - rozlicza się przy użyciu formularza PIT-38.
Przychody (ewidencjonowane) objęte ryczałtem - wykazuje się w formularzu PIT-28. Dodatkowo, w razie konieczności składa się załączniki: PIT-28A (o przychodach z działalności prowadzonej na własne nazwisko) lub PIT-28B (o przychodach z działalności prowadzonej w formie spółki osób fizycznych).